در پي اهميت روزافزون و همچنین فعاليت شرکت ها و بنگاههای اقتصادی در بازار بين الملل و بقای آنان در بازار رقابتي و استفاده از مزاياي بازار بين الملل ، بايد به دنبال را ه کاری بود تا از آن طريق شرکت ها و بنگاههای اقتصادی بتوانند به سوي بين المللي سازي پيش روند.
این مقاله فرآيندي را طراحي مي كند تا از طريق آن ، شرکتهای کشتيراني و صنعت حمل و نقل دریایی و همچنین شرکتهای حمل و نقل دریایی حضور بيشتري در فعاليت هاي بين الملل داشته باشد. بدين منظور با استفاده از مطالعه فرآيندهاي بين المللي سازي ، عوامل مهم را شناسايي کرده و در مرحله بعد، اين عوامل توسط جامعه آماري رتبه بندی و امتیازدهی شده است. با استفاده از امتيازات جامعه آماري ، مدل مفهومي مناسب جهت بين المللي سازي صنعت کشتيراني و شرکتهای حمل ونقل دریایی انتخاب گرديد. سپس، با استفاده از نظرات خبرگان و افراد اهل فن ، مدل اصلاح شده و با مقتضيات تحقيق مورد مطالعه تطبيق داده شد. در نهايت مدل به دست آمده از اين روش، مدل کسب و کار جديد بين الملل است که پس از انتخاب اين مدل ، با نظرات خبرگان در امور کشتيراني مورد تحليل قرار گرفت و عوامل مهم آن در هر گام مطالعه شده است . پس از اصلاح اين مدل بر اساس تحليل هاي مذکور و استفاده از مدل انتقال فناوري منتخب ، فرآيند مناسب جهت بين المللي سازي صنعت کشتيراني وشرکتهای حمل ونقل دریایی با رويکرد انتقال فناوري در اين صنعت(کشتیرانی) استخراج گرديد.
وابستگي جداناپذير اقتصاد جهاني از اقتصاد دريا و عجين شدن اقتصاد دريا با زندگي امروز بشر نشان از اهميت صنعت حمل و نقل دریایی و شرکتهای کشتیرانی و اقتصاد ناشي از اين صنعت است .
ارتباط تنگاتنگ جوامع بشري و رويكرد آنها به اقتصاد دريا بعنوان مقوله اي جداناپذير از زندگي جوامع انساني نمايان شده است.
بعنوان نگارنده اين مطلب سعي و اهتمام داشتم تا با نگاهي به اهميت دريا در زندگي امروز و اقتصاد زاييده از اين پديده خدادادی و اثرات آن بر پيشرفت هاي جهان امروز و تاثير آن در برآورد نيازهاي جوامع بشري بخصوص کشور عزیزمان ایران را بيان كنيم.
با عنایت به حضور طولانی و موثر شرکتهای کشتیرانی و شرکتهای حمل و نقل دریایی در ایران ، تعداد بسیار بالای شناور های تحت مالکیت شرکتهای دولتی و خصوصی ، حجم بالای تناژ کالاهای حمل شده توسط ناوگان کشتیرانی تجاری در ایران ، بررسی نیازهای جاری این شرکتها و پرسنل شاغل در این صنعت همواره مورد توجه خاص بوده است.
در همین راستا انجمن مهندسی دریایی ایران با تشکیل کمیته کشتیرانی و دریانوردی در سال 1387 تمامی تلاش خود را جهت ارتقا وضعیت این صنعت در کشور بکار بسته است . کمیته کشتیرانی و دریانوردی از نمایندگان شرکتهاي کشتیرانی و شرکتهای حمل و نقل دریایی دعوت به همکاری نموده و با برگزاری جلسات مختلف ، تاکنون مسائل و موضوعات متعددی را پیگیری نموده است . این کمیته در نظر دارد بصورت مشخص مسائل و دغدغه هاي شرکتهای کشتیرانی و شرکتهای حمل و نقل دریایی را در سطح کشور بررسی و تا حد امکان جهت حل آنها تلاش نماید . همچنین استفاده از تجارب و سوابق شرکت های بزرگ کشتیرانی با مشارکت در کمیته کشتیرانی و دریانوردی وجود این انجمن جهت هماهنگی و سیاست گذاریهای کلان، ضروری به نظر می رسد.
– بررسی مشکل نبودن سیستم آموزشی واحد و یکسان در دانشکده ها و مراکز آموزش عالی دریایی
– ایجاد تعامل بین صنعت کشتیرانی با مجموعه اعضا صنعت دریایی و شرکتهای کشتیرانی شامل سازندگان و تعمیر کاران شناورهای دریایی ، شرکتهای ارائه دهنده بیمه های دریایی ، انجمن های کشتیرانی و موسسات رده بندی شرکتهای حمل و نقل دریایی
– بررسی الزامات، قوانین ومقررات کنوانسیونهای جدید دریایی ، چالشها مشکلات و راهکارها
– آموزشهاي تحلیل رفتاری برای افسران ارشد و دریانوردان
– ضرورت هماهنگي و حمايت مديريتي از شرکتهای درگیر با تعمير و نگهداري ساحلي كشتي ها که همواره شرکتهای کشتیرانی وشرکتهای حمل ونقل دریایی با آن در بنادر داخلي درگیر و گرفتار هستند.
– توسعه و سرعت فعاليتهاي امداد رساني و خدمات درماني در محدوده سواحل ايران
– ترويج دادگاه هاي صالحه وقضات دريايي در بنادر جهت رسيدگي به مسائل دريايي شرکتهای کشتیرانی و شرکتهای حمل ونقل دریایی
– حل كمبود اورژانس دريايي در بنادرکشتیرانی جمهموری اسلامی ایران
اما ضرورت اتکا بر داشته های دانشی در صنعت پایانه داری به مراتب مشهودتر است. در بازارهای جهانی صنعت پایانه داری، شاهد تمرکز به مراتب شدیدتری هستیم. از میان هزاران شرکت پایانه دار کوچک و بزرگ در سطح جهان ، نزدیک به 48 درصد سهم بازارهای جهانی بنادر در اختیار 5 ابرپایانهدار جهانی است. زمانی که 15 شرکت پایانه دار برتر بین المللی بعدی را نیز بدانها بیفزاییم، مجموع سهم از بازار به حدود 70 درصد کل حجم بازار نزدیک می شود. ابرپایانه داران جهانی ده ها پایانه بندری و سرزمینی را در سطح جهان تحت پوشش خود دارند و در واقع در بدو توسعه هر بندر مستعدی در سطح جهان، این شرکتها برای حضور در آن داوطلب هستند و در اغلب موارد نیز بر اساس مذاکرات و مصالحات بندر مورد نظر ، راهبری بندر یا برخی از پایانه های آن به یک یا چندی از این شرکت ها واگذار میشود. شک نیست که توفیق این شرکتها بیشتر مرهون شهرت، ارتباطات بازار، سازمان ها، ساختارها، فناوری ها، تخصص ها و دانش فنی آنها در زمینه مدیریت کسب وکارهای بندری است تا نقدینگی، اموال و داراییهای موجودشان…
این پدیده از دید متخصصان صنعت بنادر به دور نمانده و در مراجع علمی بسیاری مورد تاکید قرار گرفته است تشکیل كميته حقوقي حل و فصل اختلافات در صنايع دريايي و شرکتهای حمل ونقل دریایی و شرکتهای کشتیرانی چنان که ذکر شد تعاریف بسیار زیادی برای سرمایه فکری ارائه شده است.
از جمله بهترین و جامعترین تعاریف میتوان به تعریف بونتیس اشاره کرد که سرمایه فکری را به عنوان «حاصل جمع و هم افزایی دانش ، تجربه ، ارتباطات ، فرایندها ، اکتشافات ، نوآوریهای بنگاه ، وجهه وی در بازار و تاثیر آن بر جوامع» در نظر میگیرد. در یک کلام سرمایه فکری عبارت است از «دانش حائز ارزش و یا قابل تبدیل به ارزش برای سازمان».
بر این اساس سرمایه فکری میتواند ورودی یا خروجی یک فرایند تولیدکننده ارزش یا محصول نهایی یک فرایند تبدیل دانش باشدکه در شرکتهای کشتیرانی و شرکتهای حمل ونقل دریایی نیز مصداق دارد.
نیاز اکید صنعت بنادر به ارتقای سطح بهره وری خود برای پاسخگویی به الزامات و توقعات روزافزون مورد طرح از سوی صنعت کشتیرانی و حمل ونقل دریایی و ذینفعان زنجیره های تامین.تحولات چشمگیر ناشی از افزایش هوشمندی فناوری ها و فرایندها و افزایش خیره کننده سهم فناوری اطلاعات در آنها. نیاز روزافزون بنادر برای کسب مزیت های رقابتی برای ابقای خود در بازارها.نیاز به نیل به سوی توسعه پایدار و برقراری توازن بین اقتصاد، اجتماع و محیط زیست است.
با این اوصاف به نظر میرسد برای دستیابی به یک تصویر جامع و کلّ نگرانه از مزیتهای رقابتی و محرکهای تولید ارزش در این صنعت و حرکت برای سرآمدی در آن ، اتخاذ رویکرد مدیریت سرمایه های فکری یک ضرورت است.